جنجالی‌ترین شب «کانون ادبی زمستان» برگزار شد!

سام شرف زاده

رسانه نوا – کمتر مخاطبی پیش بینی می کرد هزار و هفتصدمین نشست «کانون ادبی زمستان» یکی از جنجالی‌ترین شب‌های این محفل ادبی باشد. در این جلسه شعرخوانی و نقد، تعاریفی از ترانه بیان شد و در نهایت منتقدین به نقطه مشترک نرسیدند.

سه شنبه یازدهم آبان ماه جلسه دیگری از سری جلسات «کانون ادبی زمستان» در شرایطی برگزار شد که کامران رسول زاده و علیرضا آذر کارشناسان ترانه و شهرام شکوهی به عنوان کارشنان موسیقی در این جلسه حضور داشتند. در بخش اول این برنامه، آثار پنج ترانه سرا از نظر شاعرانگی و موسیقایی بررسی شد.

نقش تعیین کننده ملودی در سرنوشت یک ترانه/ ترانه باید تصویر داشته باشد

کامران رسول زاده در قسمتی از نقدهایش به نقش کلیدی ملودی اشاره کرد و گفت: در آثار نوستالژیک موسیقی کشور، قطعاتی وجود دارند که شاید ترانه آن‌ها از نظر شاعرانگی اتفاق چندانی نداشته باشد و این نشان می دهد ملودی تعیین کننده است.

همچنین شهرام شکوهی در خصوص ماندگاری یک ترانه گفت: ترانه‌هایی از دهه پنجاه به جا مانده و ماندگار شده که علاوه بر تفکری که در دل خود دارد، واژه ها به شکلی کنار هم قرار گرفته اند که شنونده می تواند ترانه را تصور کند. به نظر من ترانه باید تصویر داشته باشد تا در ذهن بماند.

ترانه مدت ها است که بلاتکلیف است

سجاد عزیزی که مثل همیشه مجری «کانون ادبی زمستان» بود، بحث تعریف ترانه را باز کرد و گفت: ترانه مدت ها است که بلاتکلیف است. اکثر مواقع ترانه قوانین شعر را رعایت می‌کند ولی به آن وفادار نیست. این مهم است که ما با شعر طرف هستیم یا ترانه چرا که در نقد دچار مشکل می شویم. اگر بپذیریم که ترانه در ادبیات می تواند ساختار شکنی کند و مثلا وزن یا قافیه را رعایت نکند، پس این همه شاعر در قرن های مختلف سعی کرده اند این مسائل رعایت شود! ما به تعریفی رسیدیم که می تواند قابل قبول باشد.اول این را بگویم که از کسی گفت ترانه از شعر جدا است، با تعصب به آن نگاه نکنید. ترانه یک متن است که با تلفیق با موسیقی شنیده می شود. اگر می خواهید بدانید شعر است یا نه، بخش های موسیقایی آن یعنی ملودی، تنظیم و صدای خواننده را از آن بگیرید و اگر با معیارهای شعر فارسی مطابق بود شعر است و اگر نبود، ترانه است. کامران رسول زاده اثری دارد که در آن گفته: نفس که می کشم از توست، هوا هوای پس از توست، و من هنوز چه گیجم، هوای بی تو پُر از توست. یکی قافیه را به من نشان بدهد! نیازی ندارد داشته باشد چرا که به بهترین شکل سروده.

در این میان رسول زاده گفت: حرف سجاد عزیزی تعریفی از ترانه نیست. یک زاویه نگاه هست روی هر متنی که به عنوان ترانه می خواهیم روی آن بحث کنیم. با علیرضا آذر در گذشته به یک نقطه نظر رسیدیم و گفتیم ترانه یک محصول مشترک است بین متن و ملودی. ترانه ترکیب از این دو است که می تواند از نظر شاعرانگی و موسیقایی مورد بحث قرار بگیرد. آیا موسیقی آن به اثر کمک کرده یا به آن ضربه زده و از این دست مسائل. خیلی از ملودی های ماندگار متن های جالبی ندارند و برعکس آن هم وجود دارد. متن های علیرضا آذر وقتی در قالب ملودی قرار می گیرد تغییر می کنند و آدم از خودش می پرسد این چرا اینجوری شده است!

ترانه ای که در آن اندیشه نباشد ارزشمند نیست/ به آثار فرید احمدی اشاره شد

بعد از نقد دو ترانه سجاد عزیزی به همان بحث قبلی یعنی تعریف ترانه برگشت و عنوان کرد:« اگر قرار بر این است که ترانه بخشی از شعر باشد کارهای فرید احمدی را که با صدای بنیامین منتشر شده است را که همه هم دوست دارند را بشنوید که می گوید «ساعت دیوار چشمات قلبم نمیای نمیای نمیای …» را به شکل اثر مکتوب بخوانید. جواب نمی دهد اما با آن صدا و موسیقی جواب می دهد. کتاب آقای احمدی را بخوانید بعد همراه با شنیدن موسیقی آن را بخوانید تا ببینید نظرتان عوض می شود. اگر به عنوان ترانه و مکتوب بخوانید می گویید این مزخرفات چیست اما با ملودی می گویید چه خوب روی ملودی نوشته و چه خوش نشسته است. ترانه می تواند شعر باشد مثل « برای خواب معصومانه عشق، کمک کن بستری از گل بسازیم». اصلا نیاز به ملودی ندارد.»

علیرضا آذر میان صحبت عزیزی آمد و گفت: آقای عزیزی! ما قطعه معیوب داریم و قطعه کامل. شما یک قطعه معیوب را مثال زدید. این قطعه که مثال زدید را اگر در یک مهمانی پخش کنید همه با آن بالا و پایین می پرند و کسی به آن فکر نمی کند. چیزی که آدم را وادار به اندیشیدن نکند یک پایش می لنگد. ترانه ای که در آن اندیشه نباشد برای من ارزشمند نیست.

رسول زاده در ادامه گفته های آذر تاکید کرد: از نظر روانشناختی، حرف هر دو شما درست است اما همین حالا اگر یک کار شش و هشت پخش کنیم نود و نه درصد مشعوف می شوند چون با نظام روانی آن ها بازی می کند. این خاصیت ترانه است که در شعر کلاسیک نیست و منظور من همان موسیقی و ملودی است و اگر من قافیه را رعایت نکنم، همین دلیل است که باعث می شود از آن بگذرید. ترانه های دهه پنجاه را نگاه کنید. ماندگاری مستقیم به اندیشه مربوط می شود.

شعر محاوره دهه پنجاه را به نفع ترانه مصادره نکنید / اسم «همه چی آرومه» را ترانه نگذارم چی بگذارم!

عزیزی با اشاره به این موضوع که آثار دهه پنجاه ترانه نیست و شعر محاوره است گفت: دردتان به سرم! ترانه ای بنویسید که شعر هم باشد و شعر محاوره دهه پنجاه را به نفع ترانه مصادره نکنید. خیلی ها اثری را می خوانند و گل می کنند اما خالی از ارزش های ادبی است. اسم «همه چی آرومه» را ترانه نگذارم چی بگذارم! شعر ؟! آن شعر است؟! ترانه است و فقط خوانده می شود، شنیده می شود و هیچ تفکر خاصی ندارد. بعضی ها هم دوست دارند. موسیقی بیشتر از ادبیات به کلام که منظور همان ترانه است خدمت می کند.

رسول زاده با تاکید بر حرف های قبلی‌اش عنوان کرد: پافشاری روی اینکه این متن شعر هست یا نه بیهوده است. ماندگاری یک اثر در خودش است. در گذشته اثری داشته‌ایم که گفته «توی گاراژ بودمُ یارم سوار شد». ملودی و ریتم موجودی را ساخته اند که در ذهن ها باقی مانده است.

مصیبتی در موسیقی داریم و آن نبودن تصویر است

در میان نقد ترانه ها، شهرام شکوهی که نسبت به دیگران کمتر صحبت کرده بود گفت: ما مصیبتی در موسیقی داریم و آن نبودن تصویر است. وقتی اثری را اجرا می کنم شما باید با ذهنیت خودتان برای آن تصویر بسازید اما اگر می توانستم برای آن ویدئو تهیه کنم، تاثیر آن بیشتر می‌شد و مخاطب می تواند ذهنیت ترانه سرا را بهتر درک کند.

صحبت‌های شکوهی را آذر ادامه داد و گفت: خارج نشین ها هم که ویدئو درست می کنند می بینیم مثلا ترانه در مورد جنگ است و یک نطق آزادی خواهانه دارد و خواننده با عینک دودی کنار ساحل است و دو نفر پشت سرش باله می رقصند!

شکوهی با اشاره به دیگر مثال موسیقی کشور به نکته قابل توجهی اشاره کرد و گفت:« نازک خوانی بعضی از دوستان، به دلیل کمبود صدای خانم ها در موسیقی است. در یک برهه زمانی، زمانی که خانم ها اجازه خواندن داشتند، صدای خواننده های مرد مردانه بود.

تشویق کم نظیر برای داوود رحمت الهی/  پایان جلسه موسیقایی شد

در پایان نقد و بررسی ترانه ها، چند ترانه سرا و شاعر نیز آثاری را خواندند که از میان آن ها می توان به داوود رحمت الهی، سینا بهمنش و سامی تحصیلداری اشاره کرد. پس از شعر خوانی علیرضا آذر، کامران رسول زاده دو ترانه خواند و قطعات «قفس ترانه، زن و درخت» را اجرا کرد و شهرام شکوهی نیز سه قطعه را برای حاضرین خواند. به غیر از یک قطعه منتشر نشده که احتمالا با تغییراتی به گوش مخاطب می رسد و قطعه مدارا، شکوهی ترانه یک ترانه سرای نوجوان را خواند که در قسمت نقد و بررسی، برای اولین بار آن را شنیده بود و در حین برنامه روی آن ملودی گذاشته بود.

دیدگاه شما

جدیدترین رویداد موسیقی

0
روز
12
ساعت
31
دقیقه
10
ثانیه

ناصر چشم آذر

محل برگزاری: مرکز همایش های برج میلاد

0
روز
12
ساعت
31
دقیقه
10
ثانیه

رضا صادقی

محل برگزاری:

0
روز
12
ساعت
31
دقیقه
10
ثانیه

سیروان خسروی

محل برگزاری: مرکز همایش های برج میلاد

0
روز
12
ساعت
31
دقیقه
10
ثانیه

ماکان بند

محل برگزاری: سالن میلاد نمایشگاه بین المللی